Door een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Alexia Robbemont
Alexia doet alles om haar opdrachtgevers te helpen aan een levenspartner.
De uitdrukking ‘Wraak is een gerecht dat men koud serveert’ leerde ik van een collega, zo’n twintig jaar geleden.
Uiteindelijk werd deze zegswijze een soort zelfbezweringsformule voor me. Niet heftig en geëmotioneerd reageren als je het gevoel hebt dat jou onrecht aan wordt gedaan, op je handen blijven zitten en denken: ‘Ik krijg jou nog wel, ooit’
Bijvoorbeeld: de collega-psychiater die me naaide (ook zonder emotie is dat de juiste omschrijving) ging ik portretteren in de roman ‘Onder psychiaters’, een eigentijdse variatie op ‘Onder professoren’ van W.F. Hermans. Dat is een van de grappigste romans die ik ken. Hermans was ook een vuile streek geleverd door collega’s en dat inspireerde hem tot een boek dat ik als tiener las, en waarbij de lachtranen over mijn wangen biggelden…
“Maar inmiddels wil ik van het verlangen naar wraak af. Ik wil geen wrokkig mens meer zijn.”
‘Onder psychiaters’ zal ik nooit gaan schrijven, weet ik inmiddels. En er komt ook geen boek over een liefdesrelatie waarin ik me te kort gedaan heb gevoeld, om nog eens iets gevoeligs te benoemen…
Ik leerde mezelf beheersen door het verlangen naar wraak te parkeren tot de heftigste emoties voorbij waren. Maar inmiddels wil ik van het verlangen naar wraak af. Ik wil geen wrokkig mens meer zijn. Wrok gaat vaak vooraf aan wraak. Het wordt gedefinieerd als een ‘blijvend gevoel van onvrede over geleden of vermeend onrecht’.
Dat herken ik helaas maar al te goed: ik ben een wrokkig mens. Ik bezondig me eigenlijk nooit aan wraak, hoewel ik soms heimelijk bewondering heb voor mensen die dat toch doen (of durven) In mijn jeugd stak een familielid alle banden van de auto van de nieuwe minnaar van zijn ex-vrouw lek. Mijn moeder vond het schandalig en onvolwassen, ik had in stilte sympathie voor de boze man.
We hebben het weinig over wrok, ik kan me niet herinneren dat ik er als psychiater ooit gericht naar heb gevraagd. Maar ik denk dat ik niet de enige ben waarbij het jarenlang een sluimerend bestaan kan leiden, om dan ineens op te laaien door een of andere trigger. Hoe kom ik hierbij? Ik was op vakantie en al mijn frustraties over mijn mislukte relaties kwamen in die idyllische omgeving omhoog. Inmiddels kan ik dat redelijk verdragen, maar ik hoop dat het nog veel minder wordt, dat wrokkige.
Een mooi goed voornemen voor 2023, niet?
Ik wens jullie een fijne jaarwisseling, lieve lezers. En dank voor alle aandacht voor ‘Oud zeer’ dit afgelopen jaar.
Door een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Ilse Ruijters
Ilse is bekend van haar thrillers, haar meest persoonlijke boek gaat over haar weg naar een voltooide zwangerschap. Meer over haar boek ‘Vruchtbaar’.
Bram is uitgever bij Uitgeverij Lucht en geeft regelmatig boekentips. Deze week over ‘vasten.’
Over voeding verschijnen met grote regelmaat boeken. Steeds zijn er nieuwe populaire diëten, vaak weinig onderbouwd.
‘Intermittent fasting’ is iets anders: het is geen dieet, maar een andere manier van eten, die van nature beter bij ons past.
In dit prachtige boek van Brenda Frunt & Marieke de Groot, leer je er alles over, en krijg je ook nog recepten van twee ervaren voedingsexperts.
Lees hier meer over het boek (je kan het hier ook bestellen)
Een dochter (en kleindochter) die breken met hun moeder/oma: dat komt ook voor, helaas.
In haar boek ‘Uit contact’ beschrijft Vera Van Brakel vd Mark hoe dat voor haar, als moeder, was. Ze gebruikt fictieve namen, maar heeft er nergens een geheim van gemaakt dat het een zeer autobiografisch boek is. Ik las het met grote interesse, vanwege de overeenkomsten en verschillen met mijn eigen situatie: ook bij mij is er geen contact tussen ouders en kind (ik) maar hier was het de keuze van mijn ouders.
Vera beschrijft hoe ze haar hele leven haar stinkende best heeft gedaan om de dochter zo goed mogelijk groot te brengen en ook in haar volwassen leven te steunen, onder meer met zorg voor de kleindochter. En toch is het niet gelukt: de dochter heeft haar uit haar leven verbannen. Het is een kwaliteit van het boek, vermoed ik, dat je als lezer steeds wel voelt dat het niet helemaal lekker loopt tussen moeder en dochter. En dat herken ik uit mijn eigen leven: ook al was er ogenschijnlijk ‘normaal’ contact, er zat toch altijd ergens wat ruis.
Het gevoel dat me bekruipt is dat Vera boos is, omdat ze dit toch niet heeft verdiend. Dat kan projectie zijn: mijn moeder is vrij zeker ook boos, vanwege mijn ontboezemingen over het verleden. En ook zij deed alles wat in haar macht lag om me tot bloei te laten komen…
Vera krijgt veel dankbare woorden van ouders die hetzelfde is overkomen, op mijn boek ‘Oud zeer’ reageren veel kinderen die zich door hun ouders in de steek voelen gelaten, letterlijk en/of figuurlijk.
Met ‘Uit contact’ wil Vera een stem geven aan al die ouders die door kinderen in de ban zijn gedaan. Ik begrijp ook dat dit vaak wordt ervaren als ondankbaarheid of onrecht. En tegelijkertijd geloof ik dat de enige kans op herstel van het contact vooral gebaat is bij het niet-oordelen over de andere partij.
Bij een breuk tussen ouders en kinderen wordt aan beide kanten pijn geleden, ongeacht wie het besluit nam om het contact te verbreken. Ik denk dat je het vooral moet zien als onverdraaglijke pijn, zo’n geforceerde breuk. Die vervolgens weinig oplost, omdat pijn niet verdwijnt door een poging die te ontkennen.
“Voor iedereen is ‘helen’ het gezondst, en dan moet je de deur niet voor eeuwig in het slot gooien.”
Vooral bij ouders op leeftijd is er een grote kans dat ze overlijden zonder dat er ooit herstel van contact werd geprobeerd. Niet zelden leidde dit tot serieuze psychische klachten bij de achterblijvers, weet ik uit mijn werk. Wat dat betreft hoop ik dat haar dochter dit leest, en nog eens achter haar oren krabt…
Nog één dingetje: laat de kleinkinderen erbuiten. Ik vind het lastig dat mijn kinderen wel contact hebben met mijn ouders, maar liever verdraag ik dat dan ze mee te sleuren in een conflict dat aan beide kanten pijn doet. En mijn ouders zijn hele fijne grootouders ook nog…
Iedereen een fijne Kerst gewenst, met of zonder familie.
Door een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Thomas Hoonhout
Met de superfijne en ongelooflijk deskundige Thomas Hoonhout maak ik de podcast Balanskliniek. En: Thomas helpt je met het maken van jouw luisterboek…
Hoog tijd om hem eens aan het woord te laten Balanskliniek podcast. Het gaat o.a. over een jong mens met een droom. En luister even zijn eigen muziek… meer weten? contact@thomashoonhout.nl
Thomas begon op de Rockacademie, maar is al lang geen deejay meer. Over hoe een burn-out hem op weg hielp.
Bram werd geïnterviewd door de Kukuru podcast van oud radio DJ Giel Beelen
In deze KUKURU aflevering is Bram Bakker te gast. Bram was de bekendste psychiater van Nederland. Momenteel runt hij zijn eigen praktijk ‘De Balanskliniek’. De kliniek biedt ondersteuning bij medische of psychische problemen die een bestaande balans dreigen te verstoren, of zelfs al hebben verstoord.
Als publicist schrijft Bram over zijn vak, de gezondheidszorg en over zijn passie hardlopen.We hebben het onder andere over zijn familierelaties, geneesmiddelen en ontspanningsmiddelen, ademhaling en hoe Bram denkt over een plantaardige leefstijl. Wat is bindingsdrift? Hoe blijf je dichterbij je gevoel zonder irritaties? En tegen welke dingen liep Bram aan als psychiater?
Antwoorden op deze en nog veel meer vragen hoor je in deze aflevering. Zoals gewoonlijk komen zijn favoriete boeken en zijn ochtendritueel ook aan bod. En hoe kijkt hij aan tegen de dood? Benieuwd naar ons gesprek of wil je meer van Bram bekijken?
Meer over Kukuru vind je op de website.
Op Bali ben ik, voor het eerst van mijn leven zonder reisgenoot.
Bali is voor niemand een straf, maar het is nog wel onwennig. Altijd was ik in gezelschap, en me verhouden tot mijn partner, het gezin of de vriend(en) waarmee ik reisde zorgde ook voor structuur. Maar dat bedenk ik me nu pas, doordat ik me enkel tot mezelf hoef te verhouden…
De digitale detox was een eerste hobbel, ik moest mezelf dwingen de telefoon gedurende de hele dag thuis te laten of er slechts een foto mee te maken. Het confronteerde me met de enorme rol die het apparaat in mijn leven is gaan spelen, en dat was best schokkend. Zoiets als de man die te veel drinkt ervaart na te zijn overgehaald om te stoppen met alcohol: pas dan wordt duidelijk hoeveel invloed de gewoonte had. Terwijl hij oprecht geloofde dat er weinig mis mee was…
Ik slaap, lees en schrijf vooral. Zonder vooropgesteld plan. De dutjes dienen zich op de raarste momenten aan, mede door de jetlag. Mijn hoofd wordt geleidelijk rustiger, ik ben alleen met mezelf en dat is goed.
Ik lees Annie Ernaux, dat zou iedereen moeten doen, haar fenomenale boeken over gebeurtenissen van decennia terug roepen een vreemd gevoel van herkenning bij me op. Je geestverwant voelen met een Franse schrijfster van 82 jaar, dat kan dus. Niet dat ik met mijn schrijfsels in haar buurt kom, die boeken zijn bijna een reden om zelf niets meer te publiceren.
Ik ben ook geen lid van het schrijversgilde, ik doe het er een beetje bij. Geen journalist, geen columnist, geen romancier. En ook al was ik lang psychiater: ik voelde me nooit een vanzelfsprekend lid van de beroepsgroep.
Nog eerder in mijn leven deed ik allerlei sporten in teamverband, maar ook daar voelde ik me vaak het buitenbeentje. Hardlopen in mijn eentje past me beter. Hoe komt dat toch? Zijn het de frequente verhuizingen geweest toen ik jong was? Heb ik een aangeboren of door omstandigheden veroorzaakt probleem om me te hechten? Ik mis het voor velen vanzelfsprekende vermogen volledig te verdwijnen in een groep. Terwijl ik er wel vaak naar verlangd heb.
“Ik ben ook geen lid van het schrijversgilde, ik doe het er een beetje bij. Geen journalist, geen columnist, geen romancier.”
De laatste maanden spookt steeds het begrip ‘dolende ziel’ door mijn hoofd. Dat is hoe ik me voel. En ik meen het ook te herkennen bij sommige mensen die ik ontmoet, dan klikt het direct.
Over een tijdje is mijn dochter klaar met haar middelbare school, en ga ik de plek verlaten waar ik nu woon. Een comfortabel appartement met een prachtig uitzicht op Haarlem, vanaf de twaalfde verdieping. Maar ik voel me er niet thuis. En ik heb nog geen enkel idee waar ik over een paar jaar woon, ik ben na bijna zestig jaar nog altijd niet geworteld op een plek in ons land. Is dat een drama? Ik denk het niet.
De ambitie om ‘erbij te willen horen’ opgeven is mijn belangrijkste doel in deze fase van mijn leven. Dan maar een rare snijboon. Pas als ik me goed met mezelf kan vermaken begint er een nieuw hoofdstuk van mijn reis door het leven, heb ik me bedacht.
Het is hier op Bali prettig oefenen.
‘Oud zeer’ is hier te bestellen.
Door een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Fré Hooft van Huysduynen
Fré is de vrouw achter Soulservice.org. Ze werkt onder andere rond het podium.
Wat is ‘oud zeer’, en welke invloed heeft dit nog op jouw leven van nu? En kan dit ‘zeer’ ook getransformeerd worden tot iets positiefs, iets wat je in je huidige leven juist kan dienen?
Zie ook de website van Fré.
Steeds meer mensen gebruiken medicatie waar ze niet meer vanaf kunnen, terwijl het effect te wensen over laat.
Het zijn bekende, terugkerende nieuwsberichten: het aantal mensen met burn-outverschijnselen neemt toe, steeds meer jonge mensen kampen met een psychische stoornis. Of: de wachtlijsten in ggz en jeugdzorg blijven groeien, de financiële middelen om iedereen die lijdt aan depressie te helpen zijn onvoldoende en steeds meer jongeren denken wel eens aan suïcide.
Deskundigen om dit alles te duiden zijn er genoeg en aan goed bedoelde suggesties om de problemen op te lossen ontbreekt het ook niet, maar in alle discussie over ons mentale welzijn mist een belangrijk ingrediënt: het model dat werd gekozen om mensen met emotionele problemen te helpen deugt niet.
Ruim veertig jaar geleden werd gekozen om angst, somberheid en trauma te behandelen als medische aandoeningen, hersenziekten. Het Amerikaanse classificatiesysteem DSM veroverde de wereld, en werd ook richtinggevend in ons land. De labels uit dit systeem dienden ‘evidence based’ behandeld te worden. Het gebruik van psychofarmaca (antidepressiva als Prozac en Seroxat) nam exponentieel toe en cognitieve gedragstherapie (CGT) werd de standaard als het om psychotherapie ging.
In de tweede helft van de vorige eeuw bracht deze benadering aanzienlijke vooruitgang, maar de laatste decennia zien we vooral de nadelen: steeds meer mensen gebruiken medicatie waar ze niet meer vanaf kunnen, terwijl het effect te wensen over laat, en mensen die middels een protocol werden behandeld met psychotherapie krijgen opnieuw klachten, of raken ze toch nooit helemaal kwijt.
Door de dominantie van het medische model verdween de aandacht van andere benaderingswijzen van psychisch leed naar de achtergrond. Dat er geen oorzakelijk verband is tussen depressie en serotoninegehalte, zoals afgelopen zomer onomstotelijk werd vastgesteld zou toch tot minder dominantie van de hersenwetenschappen moeten leiden?
In het DSM-systeem hoeft men niet veel aandacht te besteden aan de oorzaak van psychische problemen. Het afvinken van symptomen volstaat, een recept of CGT volgen.
“Het model dat werd gekozen om mensen met emotionele problemen te helpen deugt niet.”
Maar: we weten dat psychische klachten niet als een donderslag bij heldere hemel ontstaan. Er is onweerlegbaar bewijs dat ellendige gebeurtenissen in het jonge leven een zeer grote rol spelen bij het ontstaan van psychische stoornissen op volwassen leeftijd. Het gaat zelfs nog verder: de kans op chronische gezondheidsproblemen als hoge bloeddruk of hart- en vaatziekten wordt belangrijk groter als er in je jeugd mishandeling of misbruik plaatsvond.
En toch kennen veel artsen en psychologen de indrukwekkende ACE-studie (Adverse Childhood Experiences) niet. Felitti, Anda en anderen publiceerden dit Amerikaanse onderzoek al in 1998.
De uitkomst laat zich eenvoudig samenvatten: hoe meer ellende toen je klein was, hoe groter de kans dat je er later in je leven de gevolgen van gaat ondervinden. Het gaat daarbij niet alleen om alle vormen van misbruik, maar ook om een gebrek aan warmte en veiligheid in huiselijke kring (ook wel ‘emotional neglect’ of affectieve verwaarlozing genoemd).
In de organisatie van onze zorg hebben deze belangrijke inzichten weinig tot geen aandacht gekregen. Voldoe je aan de criteria van een angststoornis volgens de DSM? Dan krijg je een recept of acht sessies CGT volgens protocol.
Mensen zijn emotionele wezens. Dat het verstandig is om je niet enkel door je emoties te laten leiden begrijpt iedereen. Maar dat ons verstand (het rationele) de maat der dingen is geworden mogen we best eens betwijfelen. Het meeste gedrag weerspiegelt onbewust ook iets van vroeger. De overtuigingen die we als kind opdeden (je bent dom, of lelijk, wat jij er van vindt doet er niet toe) zijn vrijwel zonder uitzondering terug te vinden in ons functioneren als volwassene. En als we onze kwetsbare emoties niet meer kunnen hanteren worden we angstig, somber of we schieten in een burn-out. Dat daar vaak ook een acute aanleiding voor is (verlies van werk, een relatiebreuk, het overlijden van een dierbare) is genoegzaam bekend. Maar dat ‘een rommelige jeugd’, zoals een bekende radioman het eens eufemistisch typeerde, ook een grote rol speelt wordt veel te vaak genegeerd. Terwijl er heel veel te doen valt aan ‘oud zeer’. Met name via het lichaam.
Maar: het lichaamswerk werd om politieke redenen in de alternatieve hoek geplaatst, en prachtige interventies als ademwerk of een familieopstelling worden nog steeds getypeerd als kwakzalverij. Terwijl veel mensen pijn van vroeger daar leren hanteren. ‘The body keeps the score’ heet de internationale bestseller van Bessel van der Kolk en de legendarische haptonoom Ted Troost zei het ruim dertig jaar geleden al in het Nederlands: het lichaam liegt nooit.
Als we de hulp aan mensen in psychische nood structureel willen verbeteren zullen we het leren hanteren van kwetsbare emoties als vertrekpunt van iedere behandeling moeten nemen, en niet langer moeten geloven in hersenaandoeningen als oorzaak van honderden DSM-stickers. Daar komt bij dat deze benadering tot veel te onpersoonlijke, en niet zelden onnodig afstandelijke hulpverlening heeft geleid, terwijl zorg bij voorkeur warm en persoonlijk zou moeten zijn.
Daar houden mensen van…
Bram Bakker was dertig jaar psychiater. Zijn professionele en persoonlijke ervaringen waren aanleiding tot het schrijven van ‘Oud zeer’, een boek waarin hij een andere benadering van emotionele problemen bepleit.
Lees de originele column en reacties op Joop.nl
Mirjam Vriend en Bram Bakker corresponderen maandelijks over de geestelijke gezondheid. Dit is de veertiende aflevering.
Beste Bram,
Ik leg de bal voor je op de stip…
Onlangs opende zich onverwacht een luikje naar ‘oud zeer’ uit mijn verleden.
Het was bijzonder om door dat luikje te kijken, na meer dan dertig jaar.
Het onderwerp ‘oud zeer’ fascineert mij net zoals het jou doet, ik heb er mijn eigen boek (titel?) natuurlijk ook op gefundeerd. Sterker nog: ik heb die roman gefundeerd op de overtuiging dat we zelfs belast kunnen zijn met pijn van oudere generaties, met name juist pijn die niet of nauwelijks met volgende generaties openlijk besproken is. Zodat je vecht met spoken….
Goed, het luikje.
Ik kreeg een vriendschapsverzoek van een oude toneelschooldocent van mij.
Voor mij is die studietijd zeer donker en pijnlijk geweest, en daar heeft hij zeker een steentje aan bijgedragen. Het was wonderlijk om te merken dat hij dat kennelijk niet besefte. Of wilde hij iets goedmaken? In het -vrij onwaarschijnlijke- geval dat dat laatste zijn bedoeling was had hij beter even een persoonlijk berichtje kunnen toevoegen om die intentie duidelijk te maken.
Beduusd tuurde ik naar zijn tijdlijn en zag een goeiige oudere heer glimlachen op terrasjes, afgewisseld met lieve dierenfilmpjes.
Hij heeft me gefileerd, destijds. Ik voelde geen woede toen ik naar zijn tijdlijn keek, maar een acceptatie van zijn voorstel ging te ver; dat zou betekenen dat ik mijzelf tekort zou doen.
En ik voelde nog veel meer. Zo voelde ik ook dat ik, na al die tijd, de pijn voor het eerst echt recht in het gezicht durfde te kijken. En niet alleen met mijn hoofd, maar ook met mijn emotionele ik, met mijn lijf. Ik durfde me te herinneren hoeveel angst, woede, verdriet en schaamte ik in die tijd ervaren heb, en het ergste gevoel van al: gevoelloosheid. Kou.
Het deed nog steeds pijn, maar tegelijkertijd was er een onverwachte kalmte. Zowel de rol van een aantal didactisch zeer tekortschietende docenten als mijn eigen rol erin kon ik zien in al hun nuances. Het maakte dat mijn primaire gevoel nu verdriet was in plaats van de (defensieve?) woede van destijds, omdat ik nu besefte hoeveel schade was voortgekomen uit onvermogen in plaats van uit kwade opzet. Ook ijdelheid en egoïsme, ruimschoots bij mijn docenten aanwezig, reken ik tot onvermogen.
Ik kon eindelijk kijken, omdat ik merkte dat mijn gezichtspunt, mijn positie in dit verhaal, was veranderd. Ik keek naar de Mirjam van toen, een half kind nog, die de toneelschool binnenliep met nóg ouder zeer bij zich waar dit nieuwere zeer zich ontzettend succesvol op kon vasthechten, als een hernieuwde bekrachtiging van mijn oudste wond: jij bent niet interessant.
Ik zag die Mirjam alsof het mijn dochter was, waar ik diep medeleven voor kon voelen, en waar ik in het heden bovendien voor kon zorgen. Die ik als het ware kon opvangen zoals een betrokken moeder doet.
Er was iets veranderd….
Natuurlijk is er in mijn diverse therapieën uitgebreid aandacht besteed aan mijn trauma’s. Vrijwel elke keer bekroop mij daarbij een onbehaaglijk gevoel, dat ik braaf opzijschoof omdat er toch een goed doordachte methodiek op mij losgelaten werd, zodat mijn onbehaaglijke gevoel me onbeleefd en betweterig leek. Dat het niet hielp, was natuurlijk omdat ik mijn best niet deed. Maar een stemmetje in mijn achterhoofd piepte: is deze aanpak geen vermomd vluchtgedrag? Een quick fix? Ik kreeg tools om “er iets anders tegenover te stellen”. Tools om “de fixatie ervan weg te halen”.
Het trauma trok des te harder aan me, als een magneet. Ik voelde een drang om er juist diep in te duiken, in de gebeurtenis én in mijzelf. Niet even, maar zo lang als nodig leek.
Ik had liever steun gekregen bij de afdaling in de pijn. Die kreeg ik later ook, maar niet van een reguliere therapeut. Ik ben nu toch maar zo vrij om te denken dat ik daar het meest aan heb gehad, al was het alleen al omdat ik minder angstig werd voor pijn. En ik leerde mezelf ontzettend kennen.
Ik heb het vermoeden dat een mens geen totale zeggenschap heeft over wat er van trauma achterblijft, en dat die ongemakkelijke waarheid juist erg bevrijdend kan zijn. Je kunt dan bovendien stoppen met jezelf te straffen als de beoogde heling niet “opschiet”.
Ik stop mijn emotionele fotoboek in mijn werk, jij ook. Dat voelt voor mij als iets waardevols wat ik kan geven, voor jou ongetwijfeld ook, en het doet iets voor mijzelf.
Het doet me wat als ik dierbare mensen gebukt zie gaan onder ‘oud zeer’ waarvan de wond na lange tijd nog verrassend vers blijkt te zijn. Vaak zijn we zo lang mogelijk flink, pas als het water aan onze lippen staat stroomt het verdriet of de woede oncontroleerbaar uit de sluizen.
Grote mensen moeten flink zijn, nietwaar….
Brand maar los, Bram…
Warme groet,
Mirjam
Lieve Mirjam,
Enige formaliteit ontbreekt nooit in ons contact, maar het is onmogelijk mijn antwoord te beginnen met ‘Beste Mirjam’ of ‘Hoi Mirjam’…
Je bent een lief en mooi mensenkind. Ik weet niet of je dat zelf al wist, of dat je dat al over jezelf durft te zeggen, maar het is echt waar. Ik vermoedde het al lang, maar nu weet ik het zeker. In bovenstaande stuk heb je jezelf aan mij (en de meelezers) meer laten zien dan ooit eerder, en ik ben overtuigd dat het kunnen en durven tonen van je kwetsbaarheid de grootste kracht is die in ons, verstandige volwassenen, verstopt zit. Die er om onduidelijke redenen vaak niet kan of mag zijn, maar die we allemaal ooit gekend hebben, omdat het deel is van ons kind zijn. En blijft onze kinderlijke gedaante toch niet altijd de mooiste? De minst gecultiveerde versie van jezelf durven zijn, daar houd ik van. En dat durf je hier te tonen…
Dankjewel, en chapeau ook nog…
Dan toch ook nog even de kritische vraag, ik kan het niet laten: naast de invoelbare emoties die jou daar op die school hebben geteisterd, lees ik ook een oordeel over de docent. En de vraag is: waar heb je dat nog voor nodig?
De centrale boodschap is de pijn die bij jou werd getriggerd, en zijn de kenmerken van die man daarbij van belang? Ik twijfel niet aan wat je over hem schrijft, maar wat maakt het uit? Ook mensen met goede bedoelingen kunnen vreselijke schade aanrichten namelijk… Wat als het geen nare docent was geweest, maar een ouder die claimde dat hij/zij zoveel van je hield? Daar knap je ook niet van op, kan ik je uit eigen ervaring verklappen (het was de aanzet tot het boek dat ik schreef…)
Ik ga even de therapeut uithangen, sorry: je hebt het over ‘een half kind’ dat de toneelschool binnenliep dat nóg ouder zeer met zich droeg, waar dit nieuwere zeer zich succesvol op kon vasthechten. Een hernieuwde bekrachtiging van jouw oudste wond: jij bent niet interessant. Dat raakt me het meest in alles wat je schrijft.
En ik denk dan: had deze man zo’n impact gehad als die wond er al niet zat? Ik denk dat je mijn antwoord wel weet, het is eigenlijk een retorische vraag…
In de ‘oud zeer-sessies’ die ik tegenwoordig aanbied is de zoektocht eigenlijk steeds naar dat oudste zeer, het eerste moment dat een niet kloppende overtuiging zich in je lichaam verstopte. Om vervolgens de rest van je leven aan te slaan op de momenten dat het werd bevestigd…
Ook al weet je dat je een hartstikke interessante vrouw bent, het komt nooit binnen op dezelfde manier als het tegenovergestelde. We zijn als flipperkasten die op tilt gaan bij een verkeerde beweging. Je raakt het apparaat nauwelijks aan, maar alles valt uit en de bal rolt ongehinderd uit het spel.
Vergelijk het met de werknemer die zich met een burn-out afmeldt, nadat een leidinggevende zich verbaal agressief of anderszins grensoverschrijdend heeft gedragen. Zonder wangedrag goed te willen praten: je valt om, omdat je kwetsbaar bent. Als je dat niet was had je de baas op zijn nummer gezet, ontslag genomen of desnoods een klap gegeven. Maar omdat je weer niet voor vol werd aangezien…
Dit voert me ook naar de complexe dader-slachtoffer-relaties. Ik weet niet of we daar al aan toe zijn, maar stel je nu toch de gewetensvraag: heb je het nog nodig om jezelf als slachtoffer te zien, of te voelen? Dat betekent niet dat die docent je niets heeft aangedaan hoor. Maar op dit punt aangekomen zou je kunnen overwegen om hem te vergeven. Vergeving vereist wel dat erkend wordt wat er heeft plaatsgevonden, en misschien kan de oude man dat ondertussen wel.
Je kunt overwegen het gesprek met hem aan te gaan, en te verkennen wat er mogelijk is. Je bent volgens mij voldoende geheeld om dit aan te kunnen. Nog steeds zal het moed vragen en van alles bij je oproepen, maar het helpt je wellicht verder op de weg die je evengoed al jaren bewandelt.
Juist vanuit de overtuiging dat je wel interessant bent zou je dit kunnen doen. En bewijst zijn toenaderingspoging dat misschien ook al niet?
Laatste dingetje, dan heb ik je genoeg uitgedaagd: heb je al bedacht dat het gedrag van deze man wellicht evenzeer wordt aangestuurd vanuit ‘oud zeer’? Het kan toch bijna niet anders? Geen flauw idee hoe het kwam dat jij iets bij hem hebt getriggerd, maar jij kon het je onmogelijk bewust zijn. En toch: daarmee was zijn gedrag misschien iets minder specifiek op Mirjam gericht… Want dat is een lief en vrolijk meisje, met allerlei interessante eigenschappen. En dat besef laat ze zich niet meer afpakken, nu ze ouder en wijzer is geworden.
Warme groet terug,
Bram
Lees de originele column en reacties op Joop.nl
Het gaat te ver om te zeggen dat ik me er over opwind, maar soms kan ik het echt even niet meer horen: het beschadigde mensenkind dat maar blijft herhalen dat zijn/haar ouders het goed hebben bedoeld.
Het is toch jezelf niet helemaal serieus nemen, ben ik bang. Terwijl ouders het in de regel natuurlijk allemaal prima bedoelen zijn er toch best veel die het er als opvoeder niet al te best van afbrengen. En hoe kun je dat wat je zelf als kind niet hebt gehad als ouder wel bieden aan je eigen kroost?
Mijn moeder wist niet goed hoe ze een kind moesten grootbrengen, heeft ze op een kwetsbaar moment wel eens gezegd. Dat begrijp ik heel goed, ze was pas 21 jaar toen ik werd geboren. Ikzelf was tien jaar ouder toen mijn oudste zoon ter wereld kwam, en ik had er ook weinig sjoege van. Inmiddels is mijn jongste telg bijna 18 jaar oud, en durf ik te zeggen dat ik iets van het vaderschap begrijp. Op mijn 59e, een leeftijd waarop veel mensen opa zijn…
Mijn pijn en verdriet van vandaag gaat over de weigering van mijn ouders het gesprek over een moeizame jeugd met me te voeren. Ik twijfel niet aan hun liefde voor mij en mijn zus, maar mijn verlangen naar erkenning voor dat wat niet goed is gegaan verdwijnt er niet door.
” ‘Oud zeer’ heelt lastig als het er niet mag zijn bij de mensen die een rol speelden bij het ontstaan ervan…”
Mijn kinderen hebben geen slechte vader, en hij houdt veel van ze. Maar hij was er toch niet altijd voor ze, op voor hen belangrijke momenten. Liep-ie ver van huis belangrijk te doen in tot mislukken gedoemde pogingen zijn gevoel van eigenwaarde op te krikken.
Ik heb nog maar één doel, als ouder: altijd beschikbaar zijn voor een gesprek over wat mijn kinderen hebben gemist. Alles aan de kant als ze me echt nodig hebben. Goed proberen na te voelen wanneer dat is, want heel expliciet communiceren ze hun emotionele behoeften vaak niet, die jonge mensen.
Maar: het lag niet aan hen dat ik liever zelf met mijn hoofd op de buis was dan dat ik thuis met mijn kinderen een spelletje deed aan de eettafel. Zo draag je als afwezige vader bij aan de vorming van ‘oud zeer’.
En onthoud dit: ‘goed bedoeld’ is nooit een excuus…
Vandaag begonnen in een studio met het inspreken van ‘Oud zeer’.
Gisteren en vandaag sprak ik de tekst van ‘Oud zeer’ in voor het luisterboek. Toch een soort exposure… Het blijkt dan ook al weer anders te zijn dan je dacht. Het is wel een goed boek, durf ik nu te zeggen. Het is minder persoonlijke ellende delen dan ik dacht, vooral over het informatieve deel met betrekking tot affectieve verwaarlozing ben ik best tevreden.
Van dat stuk over Herman van Veen krijg ik nog wel steeds tranen, maar goed: het wordt nog wel eens wat.
Het luisterboek is dus ook in aantocht, naast papier en e-book die er al zijn.
Bram
Door een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: de dochters van Bram Vermeulen
Tamara en Katarina zorgen voor teksten, tekeningen, muziek en nog veel meer van het te jong overleden multitalent.
Bram is uitgever bij Uitgeverij Lucht en geeft regelmatig boekentips. Deze week over de bijzondere avonturen van een museumdirecteur in Qatar.
Enkele jaren hing onder uitgeverij Lucht een zogenaamde imprint, Uitgeverij Water (zie de website). Een van de meest succesvolle titels was ‘Inshallah’ van Kees Wieringa, een boek waarin hij verhaalt over zijn verblijf in Qatar.
Wieringa werkte in het oliestaatje als museumdirecteur, in een tijd dat het land nog niet zo onder het vergrootglas lag als nu.
Mensen die een inkijkje willen in het land dat nu in het nieuws is als gastheer van het WK Voetbal kunnen geen beter boek lezen. Het boek werd uitvoerig geprezen door o.a. Adriaan van Dis en Johan Derksen.
Lees hier meer over het boek (je kan het hier ook bestellen)
Het verlangen dat mijn succes de pijn van vroeger zou verdoven was ik me het grootste deel van mijn leven niet eens bewust.
Ik sloofde me uit, in mijn zucht gezien te worden. Maar de aandacht die ik trok nam het gemis aan wat er niet was toen ik het zo nodig had nooit weg. Ik was een eenzaam kind, maar niemand die het zag. Behalve onze hond, Dago, die trouw aan mijn zijde bleef tijdens de lange tochten door de polders rond het dorp.
De hond begreep me beter dan de mensen.
De afgelopen dagen ben ik me die oude pijn meer bewust dan ooit: ik krijg vanwege ‘Oud zeer’ meer positieve aandacht en welgemeende complimenten dan ooit eerder in mijn leven. En ik kan ze inmiddels aanvaarden, en ook binnen laten komen. Hoewel een stuk verlegenheid nooit ontbreekt in het complexe gevoel dat een lovende recensie oproept. Hebben ze het echt over mij?
Tegelijkertijd word ik nog onverminderd hard getroffen door ieder signaal van afwijzing. Vooral als het in een email, een bericht op sociale media of in een brief gebeurt, en ik het ook nog ervaar als onterecht. Niet tegen mij in persoon geuit, maar van een afstand: ik ben het dus niet eens waard om even te bellen of naar me toe te komen. Ik vind kritiek niet fijn, maar ik luister er goed naar. Als ik dat niet zou doen is eeuwige afwijzing mijn verdiende loon…
Ik mag nooit gaan denken dat ik bijzonder ben, dat zit er goed ingeramd. Ik verbeeld me dat ik weinig capsones heb, en dat mag ik mezelf ook niet toestaan. ‘Doe maar gewoon, etc.’ is een basisschema in psychologisch jargon.
Weet je wat er gebeurt, als ik me afgewezen voel? Ik blokkeer volledig, mijn hersenschors maalt als een dolle, terwijl mijn lichaam koud en dood wordt. Een afwijzing die als onrecht voelt is het ergste dat me kan overkomen, een knal voor mijn kop is er niets bij. Vroeger werd ik in een reflex boos, en sloeg wild om me heen. Tegenwoordig keert het zich meer naar binnen. Wat ook zo lastig is: dat zelfs een wildvreemde dit ieder moment kan triggeren.
Een veilig gevoel is me eigenlijk vreemd. En dat ben ik me nog maar recent bewust geworden.
Juist in een periode waarin ik beloond wordt voor mijn inspanningen ervaar ik hoe kwetsbaar ik nog altijd ben. Succes gaat mij niet redden, het verdooft niet eens. Die illusie ben ik kwijt.
Er is nog veel (lichaams)werk te doen, mijn goede verstand lost weinig op.
Vanochtend mocht ik in het NPO Radio 1-programma Nieuwsweekend van Omroep Max iets vertellen over psychische stoornissen en ‘Oud zeer.’
Alarmerende cijfers van het Trimbos-instituut deze week: het aantal mensen met psychische problemen is schrikbarend gegroeid de afgelopen jaren. Met name jongvolwassenen hebben er last van. Bijna de helft van hen voldoet aan de criteria van een psychische aandoening.
Te gast: Bram Bakker, schrijver en voormalig psychiater.
Verslaafd aan geld
€15,00
Gevoelige zielen
€21,99
Oud zeer
€21,99
Gevoelsarm
€20,00
Leren doseren
€12,50
Loden Last
€15,00
Ultra
€17,99
Verademing herziene editie
€20,00
Reacties