Bram werd geïnterviewd door ‘Je leefstijl als je medicijn’ over het boek ‘Brain Energy’ dat door (zijn) Uitgeverij Lucht wordt uitgegeven. Hieronder het interview.
Bram Bakker, zelf opgeleid als psychiater, is uitgever van Brain Energy, het geruchtmakende boek over de oorzaken van psychische aandoeningen. Een interview over het bijzondere boek. ‘Zoals er in de behandeling van kanker met de immunotherapie echt iets bij kwam, zo kan met dit boek in de GGZ een grote stap worden gezet.’
‘Dit boek kan de GGZ totaal veranderen’
Veelzijdig is zwak uitgedrukt als je de loopbaan van Bram Bakker in ogenschouw neemt. Als gepromoveerd psychiater werkte hij in verschillende ziekenhuizen. Hij was medisch directeur in verslavingsklinieken. Sinds 2003 schreef hij een flink aantal boeken waaronder bestsellers zoals Verademing (met Koen de Jong), Gevoelsarm, Oud Zeer en zijn nieuwste boek Gevoelige Zielen.
De laatste jaren trekt Bakker als theatermaker door het land, onder meer met de solovoorstelling De Balansfabriek. Met een aantal partners werkt hij daarnaast aan het online gezondheidsplatform de Balanskliniek, waarop mensen bij medische of psychische problemen hulpverleners kunnen vinden. Ook is Bakker oprichter van de boekenuitgeverij Uitgeverij Lucht. In samenwerking met Stichting Je Leefstijl Als Medicijn verscheen bij deze uitgeverij onlangs de Nederlandse vertaling van het boek Brain Energy van Christopher Palmer.
Palmer is psychiater en onderzoeker aan Harvard. In het boek beschrijft hij een common pathway: een werkingsmechanisme waarmee psychische aandoeningen in al hun verschijningsvormen worden verklaard. Zoals Palmer laat zien hebben de aandoeningen veel overeenkomsten en is hun onderverdeling in aparte ziektes arbitrair. Ze blijken een gemeenschappelijke biologie te hebben – bij alle aandoeningen spelen metabole factoren en met name de energievoorziening van de cellen met behulp van mitochondriën een hoofdrol. Door de gezondheid van de mitochondriën te verbeteren, voorbeeld met verandering van voeding, zijn vaak spectaculaire verbeteringen te behalen.
Wat was voor Bram Bakker de aanleiding om het boek te vertalen? Wat zou er moeten gebeuren zodat psychiaters de ideeën uit het boek kunnen vertalen naar betere behandelingen voor hun patiënten? Een interview.
Waarom heb je besloten Brain Energy te laten vertalen en uit te geven?
Bram Bakker: “In het boek klinkt een belangrijke boodschap die in de psychiatrie meestal wordt genegeerd. Het is echt geen hogere wiskunde om je te bedenken dat hoe je je voelt mede wordt beïnvloed door het eten dat je binnenkrijgt. Als je stemmingsproblemen hebt kun je daarop reageren met bepaald eetgedrag. Maar andersom kunnen bepaalde eetgewoontes ook resulteren in stemmingsproblemen. Er is veel interactie tussen wat ons lichaam binnenkomt en hoe we ons voelen. Maar in de psychiatrie doen we gewoonlijk alsof dat niet relevant is.”
Waarom wordt dit soort factoren genegeerd?
“De psychiatrie is bijna volledig een hersendiscipline geworden. ‘Er is iets in de hersenen niet in orde’, wordt gezegd. Daar gaat alle aandacht naar uit. Ook verslaving wordt bijvoorbeeld als hersenziekte opgevat. Het zou logisch en nuttig zijn om mensen uit de omgeving van de verslaafde in de behandeling te betrekken, maar dat mag in Nederland niet eens.”
Wat is dat toch met de psychiatrie en leefstijl? Er is bijvoorbeeld veel bewijs dat wandelen een uistekende interventie is voor patiënten met depressies, vaak succesvoller dan de gangbare therapieën en met minder bijwerkingen. Toch blijkt uit onderzoek dat psychiaters het advies om te gaan wandelen eigenlijk zelden aan hun patiënten geven.
“Psychiaters worden min of meer gegijzeld door het evidence based-denken dat ze hebben geleerd van de farmaceutische industrie. Je mag alleen rekening houden met dubbelblind en placebo-gecontroleerde studies, wordt gedacht. Als de pil het beter doet dan de placebo, gaan we vanaf nu iedereen die pil geven. Dat soort studies kun je niet doen met een interventie zoals wandelen. Dus wordt beweerd dat wandelen niet evidence based is. Terwijl er meer dan genoeg bewijs voor de kracht van wandelen is.”
In hoeverre is het boek van Christopher Palmer daarop een antwoord?
“Hij laat gedetailleerd zien wat er niet goed gaat in de psychiatrie. Ondanks alle beschikbare behandelmethodes lukt het veel te weinig om patiënten écht te genezen. Daarnaast neemt het aantal mensen met psychische aandoeningen over de hele breedte, dus bij vrijwel alle aandoeningen, alleen maar toe. De wachtlijsten worden steeds langer en het lukt de GGZ maar niet om de patiënten symptoomvrij naar huis te sturen.”
Hoe zouden de ideeën uit het boek in de praktijk kunnen worden toegepast?
“Wat Palmer laat zien is dat psychiatrische problemen en zelfs veel neurologische problemen een gemene deler hebben: een stofwisselingsprobleem. Als je dat als uitgangspunt neemt, hoef je minder aandacht te besteden aan de uiteenlopende ziektebeelden. Je kunt gericht werken aan die onderliggende oorzaak en de problemen de aan de verstoorde stofwisseling ten grondslag liggen. Hij presenteert een buitengewoon goed onderbouwde analyse die hij helder heeft opgeschreven. Als we op deze manier naar de aandoeningen zouden gaan kijken krijgt de hele GGZ een andere gedaante.”
Het klinkt ambitieus. Waar beginnen we?
“De consequenties van het boek zijn inderdaad verstrekkend. Om de psychiatrie in die richting om te buigen zullen veel energie, mankracht en ook euro’s nodig zijn. In de VS is die beweging al ingezet, bijvoorbeeld doordat kapitaalkrachtige families in onderzoek investeren.”
Wat zouden we kunnen toevoegen aan de huidige psychiatrieopleiding?
“Om te beginnen zou de leefstijl er een veel grotere rol in moeten krijgen. Het gaat er niet alleen om dat we constateren dat de leefstijl van de patiënt ongezond is, maar ook waarom dat zo is. De anamnese moet veranderen. Wat ik een van de eye openers van het boek vond is dat mensen met overgewicht vaak echt wel weten dat ze meer moeten bewegen. Als ze zeggen: ‘Ik heb er geen energie voor’, dan gaan we dat vaak psychologisch duiden als gebrekkige motivatie of weerstand. Maar dat is het niet. Dat gebrek aan energie is onderdeel van het probleem. Ze hebben op het niveau van de cellen écht een energietekort. Dat maakt ze snel moe.”
Wat zou jouw tip aan psychiaters zijn?
“Lees het boek. Het is geschreven door een vakgenoot. Van Harvard nog wel, dus iemand met autoriteit. Als je het aandachtig leest zul je negentig procent van de tijd denken: ja, dat zou zo maar eens kunnen, het klinkt overtuigend en er zijn veel wetenschappelijke referenties. Ik denk niet dat wat in het boek staat voor elke patiënt de oplossing biedt, want ik geloof niet dat er één oplossing voor iedereen bestaat. Maar het voegt wel een belangrijk nieuw gezichtspunt toe. Zoals er in de behandeling van kanker met de immunotherapie echt iets bij kwam, zo kan met dit boek in de GGZ een grote stap worden gezet.”
Zouden psychiaters geen ondersteuning nodig hebben bij de toepassing van de ideeën? Op dit moment ontbreekt in hun opleiding de kennis van leefstijlfactoren zoals voeding en bewegen.
“Dit soort kennis hoort thuis in de multidisciplinaire teams waarin in de GGZ al vaak wordt gewerkt. De psychiaters hoeven het niet zelf te doen, ze hebben meer de rol van regisseur. In het ziekenhuis waar ze werken zou het bijvoorbeeld aanleiding kunnen zijn om een diëtist of leefstijlcoach in dienst te nemen.”
Er spreekt hoop uit het boek als ik jou zo hoor.
“Zeker! We kunnen er ook meteen mee aan de slag, want er zijn duizenden patiënten met overgewicht die baat kunnen hebben bij het ketogeen dieet. Zo is het bij Christopher Palmer zelf ook begonnen: toen hij een patiënt met obesitas met een keto-dieet behandelde, merkte hij tot zijn verbazing dat de pychiatrische symptomen verdwenen. Een van de mooiste studies die Palmer beschrijft is onder mensen die in een verslavingskliniek waren opgenomen en waar het ketogeen dieet aan het regime werd toegevoegd. De kans dat ze de verslaving achter zich konden laten werd beduidend groter. Nogmaals, we zullen niet iedereen hiermee kunnen helpen. Maar als het bij een significant aantal wel lukt zou dat geweldig zijn.”
Voor een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Yneke Kootstra
Als ervaringsdeskundige (migraine) raakte deze expert overtuigd van de potentie van het ketogeen dieet.
Je kunt een boek schrijven over ‘oud zeer’ en er aandacht voor vragen dat je in je professionele rol dapper je best deed om je ‘gevoelige ziel’ aan de waarneming van je patiënten te onttrekken, maar dat betekent niet dat je leven ondertussen gemakkelijker verloopt.
Ofwel: hoe deskundig je je ook toont, er blijft veel werk te verrichten op het eigen pad…
Dus probeer ik momenteel microdosing, bezoek ik vanavond een cacao-ceremonie en deed ik deze week weer een familieopstelling. Individueel, met vloerankers. Wat bracht ik in? Mijn eeuwige thema: de relatie met mijn moeder en de liefdesrelaties die mislukken. Ik help ze om zeep, terwijl ik er wel naar verlang. Zolang ik me kan heugen duikt er hoofd- en hartenpijn op in het contact met vrouwen die er echt toe doen voor me.
Voor de volledigheid: ook heel veel liefde en plezier, dit moet geen klaagzang worden…
De opstelling was een groot geschenk: van achter mijn moeder kwam ineens mijn oma tevoorschijn, haar moeder. Ze stond vol in het licht. Toeval kan dat niet geweest zijn, ik was de afgelopen weken al druk bezig met mijn stamboom aan moeders kant (‘Verdwenen jongens’). Het is sowieso fijn om mee te gaan in de gedachte dat toeval niet bestaat, en niet alleen in een familieopstelling…
Ik ben de oudste kleinzoon van oma Jo, en wat hebben we veel van elkaar gehouden voelde ik ineens in iedere vezel. Terwijl ik dit schrijf lopen de tranen over mijn wangen, bij de jongen die niet mag huilen van zichzelf.
Toen oma Jo overleed, meer dan 25 jaar geleden, mocht ik wat zeggen bij de uitvaart. Ik herinner me dat ik zei: ‘Oma Jo is boterkoek’. Dat maakte ze altijd voor me als ik kwam logeren, en iedere keer was het een bijzondere verrassing voor kleine Bram. Het komt nu pas vol binnen wat ze me met die boterkoek heeft gegeven. De woorden waren er dus al lang, het gevoel nu pas in volle omvang: oma gaf alleen maar liefde aan dit ventje, geheel onvoorwaardelijk.
Het geeft richting aan het vervolg van mijn reis door het liefdesleven, inspiratie ook. Omdat ik na die opstelling ook weer wat meer liefde voor mezelf ervaar…
Toeval bestaat dus niet: ik ruimde mijn huis op en vond een antieke kinderbijbel met een opdracht voorin, van oma Jo, voor Fimme, die haar oudste achterkleinzoon is.
Voor een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Inge Bos
Inge strijdt voor het normaliseren van rouw, in de gehele samenleving. Een gesprek over o.a. processen bij instellingen waar verlies plaatsvindt, en ‘levend verlies’ (liefdesverdriet).
Het besef dat goed voor jezelf zorgen nog een hele uitdaging vormt neemt toe. Steeds meer beginnen mensen zich te realiseren dat gebrekkige zelfzorg risico’s met zich meebrengt, dat er geen burn-out ontstaat zonder dat dit een rol speelt.
En omgekeerd: dat preventie van ziekte vooral gebaat is bij liefdevol met jezelf omgaan.
Maar zelfs een stewardess die in haar werk uitlegt dat ‘eigen mondkapje eerst’ belangrijk is, verklapte me onlangs dat zij zelf, als alleenstaande moeder, toch eerst haar dochter zou helpen met het aanbrengen van zo’n ding. Precies als de dokter die zijn/haar patiënten voorrang geeft boven zelfzorg, en daarmee verontrustende signalen over de eigen gezondheid negeert (zie ook ‘Gevoelige zielen’).
De gewetensvraag voor iedere ouder is steeds opnieuw: wat betekent jouw opofferingsgezinde gedrag voor hen? Welk voorbeeld geef je?
Er was een tijd dat er (terecht) veel aandacht was voor de impact van echtscheidingen op kinderen, maar kunnen we ook wat aandacht besteden aan de last die we onze kinderen bezorgen door niet goed voor onszelf te zorgen? Door in een toxische relatie te blijven zitten bijvoorbeeld? Talloze volwassen mensen heb ik gesproken die last hadden van een vader of moeder die niet had durven breken met de andere ouder, terwijl die zoop, sloeg of misbruikte…
We weten dat het voorleven van gedrag veel meer impact heeft dan het opstellen van regels. ‘Show don’t tell’ en ‘Practice what you preach’ zijn niet voor niets onverwoestbare clichés geworden. Ik doe echt mijn stinkende best om goed voor mezelf te zorgen tegenwoordig, en ik heb niet de indruk dat mijn kinderen daar onder lijden. Als dat wel zo was zou ik misschien snel terugvallen in door schuldgevoel aangejaagd pleasegedrag…
Er ging nogal wat mis in mijn rol als vader, en dat maak ik nooit meer ongedaan. Maar laten zien dat ik mezelf steeds meer de moeite waard durf te vinden kan nog steeds, en het lijkt te werken.
Daarom is dat theaterprogramma met mijn oudste zoon ook zo louterend (www.fimme.nl): serieuze grappen over vroeger en elkaar kunnen maken werkt helend, omdat het nu anders is. Ik word een steeds leukere vader doordat ik mezelf steeds aardiger durf te vinden.
En dat is het belangrijkste dat je de volgende generaties mee kunt geven: altijd goed voor jezelf zorgen. Laat dat zien, onzekere ouder, omdat jij dat waard bent
Voor een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Eva Noorda
Eva wil het doktersvak anders invullen, vernieuwen. Zo begeleidt ze nu de eerste coassistent leefstijlgeneeskunde…
Mijn hele leven wist ik niet beter of mijn oma Jo (geboren in 1909) had drie zussen en een broertje.
Tante Pie (1906), tante Mach (1914) en oom Egbert (het nakomertje, uit 1923). Ik heb ze goed gekend, ze woonden allemaal in Meppel. Tante Anna (de oudste, uit 1904) was al jong overleden, wist ik ook nog.
Omdat het thema van overleden broers en zussen me flink bezig houdt (op 30 november wordt er een symposium over zogenaamde Elviskinderen georganiseerd door Ard Nieuwenbroek, meer informatie vind je hier) vroeg ik mijn ouders toen ik daar van de week op bezoek was naar jong overleden kinderen in hun families.
‘Mijn moeder zei altijd: ik had een jongetje moeten zijn’ hoorde ik mijn moeder zeggen. En ze vertelde dat er een jaar voor de geboorte van mijn oma een jongetje was overleden dat maar een maand geleefd had: Johannes. En daarom heette mijn oma voluit Johanna… Mijn oma was dus ook een Elviskind.
En dat was nog niet alles: in 1912 was er een andere jongen geboren, Jannes. Verongelukt in 1936, en er werd in mijn bijzijn nooit over hem gesproken (toen mijn oma overleed was ik al een jaar of dertig). Er was trouwens nog een Johannes, uit 1916: ‘vroeg vertrokken naar Australië en nooit meer veel van gehoord…’ Het duizelt me, er is zoveel dat ik niet wist.
Mijn overgrootmoeder Grietje Witvoet, mijn moeder is naar haar vernoemd, kreeg dus acht kinderen, in plaats van vijf, zoals ik altijd dacht. Mijn moeder haalt fotoalbums tevoorschijn, die ik nooit heb gezien. Er zit zelfs een stamboom in, waar ik een foto van maak. De foto van mijn overgrootmoeder met haar vier dochters ken ik, er is geen zoon op te zien. Mama vindt het leuk dat het me interesseert, die familiegeschiedenis. We hebben een heel fijn gesprek, er passeert van alles. Tanta Anna overleed in 1933, dertien dagen na de geboorte van haar jongste, derde dochter. Er was ook een zoon, Dirk. Er staat slechts een kruisje achter zijn naam, geen geboorte- of overlijdensdatum…
Het verwart me een beetje, al deze onbekende informatie. En het ontroert me ook. Het was heel fijn om er aandacht aan gegeven te hebben, op een willekeurige herfstmiddag in 2023. Dat merkte ik ook aan mijn moeder, dus ook voor ons samen was het goed.
Mijn vader hoorde het allemaal tevreden aan, bij mijn volgende bezoek komt zijn familie aan de beurt.
Ik kan het iedereen aanraden. Heb je ouders op leeftijd? Begin gewoon voorzichtig eens over lang geleden. Het heeft iets helends, althans voor mij…
En ik geloof oprecht dat het goed is om je te verdiepen in je familiegeschiedenis, omdat we inmiddels weten dat een deel daarvan onverminderd in ons voortleeft. Mijn oma Jo ziet er anders voor me uit, bijna dertig jaar na haar overlijden.
Harvard-psychiater Dr. Christopher Palmer schreef het boek Brain Energy. Het biedt een revolutionaire kijk op psychische klachten.
“In de psychiatrie is elke diagnose een syndroom: een verzameling signalen en symptomen die gewoonlijk tegelijkertijd voorkomen en een nog onbekende oorzaak hebben”
Aldus Harvard-psychiater Dr. Christopher Palmer in een van de eerste hoofdstukken van zijn boek ‘Brain energy.’
En waar gaat zijn boek over? Precies: dat wat mogelijk die onbekende oorzaak is… een stofwisselingsprobleem in de hersenen.
In het boek, dat nu in Nederlandse vertaling verkrijgbaar is, zet hij gesystematiseerd uiteen dat al die uiteenlopende psychische klachten wel degelijk een gemeenschappelijke oorzaak hebben, en dat in het verlengde daarvan heel andere therapeutische opties in beeld komen.
Zoals een dieet…
Dit boek is echt ‘een revolutionaire kijk op psychische klachten’ en het biedt de hoop die we goed kunnen gebruiken, nu het aantal mensen dat lijdt aan mentale problemen gestaag blijft toenemen.
Voor een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Bobby Verbaan
Eerst deed Bobby het werk aan zichzelf, nu wil ze haar kennis en ervaring graag in dienst stellen van anderen.
Het is te truttig voor woorden, maar al jaren schuif ik klusjes voor me uit, die echt eens gedaan moeten worden. Klusjes waarmee ik enkel en alleen mezelf een dienst bewijs, en niemand anders.
Opruimen, boekhouden, dat soort dingen. Het zou me goed doen, een kortere to do-lijst, maar ik ben al blij als er niet te veel bijkomt.
Ik geef moeiteloos voorrang aan andere activiteiten, die zonder uitzondering verband houden met mensen om me heen. Een belletje van iemand in nood? Ik laat alle karweitjes thuis uit mijn handen vallen en spring in de auto…
Inderdaad: hulpverlener zijn (of spelen?) is gemakkelijker dan doen wat goed voor mij persoonlijk (en niemand anders) is. En toch lukt het meestal niet.
Ik schrijf er een boek over vol (Gevoelige zielen), maar zak door mijn eigen ondergrens. ‘Practice what you preach?’ Ik probeer het, maar het lukt me al te vaak niet.
In een geweldige podcast hoorde ik het familieopsteller Elmer Hendrix weer eens uitleggen: goed voor jezelf zorgen is het allerbeste dat je aan je kinderen kunt geven. ‘Oud zeer’ is meestal ook het product van (groot)ouders die onvoldoende voor zichzelf hebben kunnen zorgen. Geen verwijt, maar een droge constatering waar geen oordeel over gegeven hoeft te worden. Wil je toekomstige generaties niet onnodig belasten? Laat ze voelen, zien en ervaren hoe serieus jij als ouder je eigen welbevinden neemt…
En dus hervat ik mijn weg naar betere zelfzorg. Dat is niet egoïstisch of narcistisch, zoals aandacht aan jezelf geven nogal eens wordt getypeerd, dat is een uiting van zelfliefde: ik ben het waard om zacht en zorgzaam naar mezelf te zijn…
Klinkt goed he? In theorie ben ik geslaagd, het praktijkexamen is nog volop gaande…
Onze gezondheidszorg is in haar beste gedaante een uiting van beschaving en medemenselijkheid. En die willen we koesteren, toch?
De film is inmiddels bijna vijftig jaar oud, en staat te boek als een komedie. Maar in 2023 is het een bittere realiteit geworden: steeds meer artsen (en andere zorgprofessionals) verzuipen in het werk. Dat het water veel dokters aan de lippen staat uit zich in verschillende gedaanten: burn-outs, verslavingen, en onbegrepen lichamelijke klachten zijn veel voorkomende gezondheidsproblemen bij de mensen die anderen willen helpen om te herstellen van ziekte. Bij de loodgieter thuis lekt de kraan, de dokter is zelf niet zo gezond…
In de zorgsector is het ziekteverzuim hoger dan in andere beroepsgroepen en steeds meer hoor je berichten over mensen die afzwaaien. Niet omdat ze geen hart meer hebben voor de zorg, integendeel, maar omdat de dwingende vorm waarin zorg moet worden geleverd steeds meer gaat knellen. De nog immer toenemende bureaucratie in de zorg wordt door steeds meer mensen beleefd als een keurslijf dat te strak is, en waaruit ze zich willen bevrijden. De werkdruk doet mensen besluiten een heel ander beroep te kiezen. En als mensen de zorg verlaten verdwijnt veel kennis en ervaring. Die we zo goed kunnen gebruiken momenteel.
Hoewel de geluiden dat er sprake is van een serieuze crisis in onze gezondheidszorg steeds luider klinken lijkt men zich er in politiek Den Haag niet erg druk om te maken. Het is in ieder geval geen prominent thema in de programma’s voor de komende verkiezingen. Het zou te maken kunnen hebben met de moeilijkheid om politiek te scoren in de complexe wereld van de zorg. Dat men zelfs ook nog van plan is om de investeringen in preventie terug te schroeven is uiterst verontrustend, omdat juist middels preventie de druk op de zorg zou kunnen worden verminderd.
De trend die er al jaren is zal nog wel even voortduren: steeds langere wachtlijsten en onvoldoende middelen om ze weg te werken. Lang leek dat een kwestie van geld, maar inmiddels dreigt het tekort aan zorgprofessionals een nog grotere hinderpaal te vormen.
Dokters zijn plichtgetrouwe mensen, die hun werk vaak voorrang geven op al het andere in hun leven. Ze zorgen eerst en vooral voor hun patiënten, en pas heel veel later voor zichzelf. Als ze daar al aan toekomen. Een burn-out ontstaat niet in een paar weken, het is de uitkomst van een langdurig ontbrekende balans tussen inspanning en ontspanning, aan en uit staan, zorg voor anderen en aandacht voor jezelf. Doorlopend dreigt er een vicieuze cirkel: door de toegenomen werkdruk neemt de zelfzorg steeds verder af. Tot het ergens knapt…
In mijn tijd als medisch specialist gebruikte ik het werk ook om mezelf te verdoven. Ik was een workaholic, die zijn eigen pijn verdoofde door alle aandacht aan mijn patiënten te geven. En pas toen ik maandenlang gedwongen thuis kwam te zitten werd ik geleidelijk wakker.
Mensen kiezen voor een loopbaan in de zorg vanuit hun hart. Het is mensenwerk, waarin het verbinden met een medemens de belangrijkste betekenis verleent. Maar hoe verbind je als je hart op slot is gegaan, als je verdwaald bent in je hoofd? Als technologie en onpersoonlijke richtlijnen en protocollen je werkdag domineren?
Onze gezondheidszorg is in haar beste gedaante een uiting van beschaving en medemenselijkheid. En die willen we koesteren, toch?
Laat ons dan investeren in het welzijn van al die werkers in de zorg. Want als het hen goed gaat kunnen ze het meest betekenen voor al die mensen die een beroep op hun professionele vaardigheden doen.
‘Verbeter de wereld en begin bij jezelf’ is een slogan uit een ver verleden, die we misschien eens van nieuw elan moeten voorzien. In plaats van geaccrediteerde nascholingen die slechts gericht zijn op het vergroten van kennis zouden we moeten faciliteren dat al die (para)medici eens met zichzelf aan de slag gaan. Hun motieven onderzoeken, en de praktische verschillen analyseren tussen hun dromen en hun daden.
In de afgelopen jaren organiseerden we een aantal retraites voor zorgprofessionals, die steeds dezelfde evaluatie opleverden: doordat ik mezelf beter heb leren kennen, en ik niet langer terugdeins voor mijn eigen oud zeer, ben ik ook in mijn werk veranderd. Ik kan mijn rol beter relativeren en durf ook mezelf meer te laten zien aan de mensen die ik probeer te helpen. Een chirurg voegde er nog iets belangrijks aan toe: ‘het kost me niet alleen minder moeite, het werk, het lijkt ook sneller te gaan. Nu ik mijn intuïtie meer durf te volgen kom ik eerder bij de kern waar het in het contact met patiënten om draait’.
Het is nog niet meer dan een mening, maar misschien kunnen we hier eens wat wetenschappelijk onderzoek aan wijden. Een zorgprofessional die zichzelf durft te zijn is beter in het werk.
p.s. meer hierover is te lezen in mijn pas verschenen boek ‘Gevoelige zielen’
Voor een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Julie Stoter
Julie is GZ-psycholoog en supervisor in haar eigen praktijk. Daar heeft ze haar eigen passie voor boksen als therapeutische optie aan toegevoegd. Als een gecontroleerde emotionele uitlaatklep.
Al zo’n twintig jaar bestaat onze cursus Runningtherapie, en we hebben honderden mensen mogen verwelkomen bij de driedaagse opleiding.
Ondertussen is de wereld veranderd, net als de inzichten over de plek van bewegen in het aanbod voor mensen met psychische klachten.
Daarom hebben Simon van Woerkom en ik besloten de invulling van de cursus te veranderen: we gaan meer aandacht schenken aan het therapeutisch bewegen (duursporten) als een vorm van lichaamswerk. En hoe je dit kunt combineren met bijvoorbeeld ademwerk, yoga of meditatie.
Volgend jaar willen we ook het gelijknamige boek Runningtherapie 2.0 lanceren, het boek dat er nu is (nog steeds verkrijgbaar als Rainbow-pocket) wordt dan vervangen door een geheel nieuw boek.
De inhoudelijke veranderingen in de cursus kun je gaan ervaren vanaf 9 en 10 november in Groesbeek, er zijn nog wat plekken. Wat niet verandert: we blijven ondersteuning zoeken van experts op deelgebieden, zoals sportpsycholoog Ivo Spanjersberg
Wat een intense, verrijkende ervaring, had ik afgelopen week tijdens onze retraite op Ibiza, die ik samen met Yvette Overbeeke mocht begeleiden. Wat een vakvrouw, met haar meditaties, yogalessen en nog veel meer…
April 2024 gaan we op herhaling. Wat een fascinerend proces beleefde ik, als begeleider en deelnemer tegelijk. Het is niet precies te onderscheiden, als ik eerlijk ben: de processen van de deelnemers en dat wat er in mij gebeurt lopen soms door elkaar. Maar het kan en mag er zijn, als de setting voor iedereen veilig is. Ik kwam bij een stuk onverwerkt trauma terecht, via het verhaal van iemand uit de groep. En omgekeerd hielp het vertellen van mijn verhaal een andere deelnemer over de drempel iets heel ingrijpends van vroeger te delen…
Zo fascinerend om te zien hoe mensen op verschillende momenten en door uiteenlopende onderdelen in het programma in hun proces naar binnen geraken. Het ontroerde me, en daar leer ik dan ook weer van. ‘Degene die jou triggert is jouw leraar’ ving ik ergens op, en dat is zo’n mooie manier om naar pijnlijke interacties te kijken. Soms was ik leraar in die groep, maar vaak ook leerling…
We weten allemaal dat het nooit stopt, die reis naar binnen, maar soms kan het even voelen alsof je al een heel eind op weg bent. Om dan weer teruggeworpen te worden naar een punt waar je eerder ook al eens was…
De mensen op de retraite probeerden we te helpen in het beter verbinden met zichzelf, in het voorrang geven aan zelfzorg boven hulpverlenersgedrag (zie ‘Gevoelige zielen’).
Om verbinding te maken met de binnenwereld, in plaats van in dat overbelaste hoofd rondjes te blijven draaien. Het zijn een soort open deuren, en terwijl je ze verkondigt voel je dat het je heel vaak zelf ook nog niet lukt. De leraar is altijd ook leerling, als het goed is. De goeroe die zich gedraagt alsof hij alles weet ontkent het bestaan van de blinde vlek, die ieder mens altijd heeft en zal houden. De meester die gelooft dat hij het allemaal wel weet, misschien past daar wel het label narcisme bij. De leerling met kinderlijke onbevangenheid, die zou ons moeten inspireren.
‘Kinderen en dwazen spreken de waarheid’ is een oud gezegde. Misschien goed als al die deskundigen dan daar eens hun oor te luister leggen?
p.s. er zijn nog een paar plekken in de retraite voor zorgprofessionals op TerraNova vanaf 13 november. Lees er hier meer over.
Voor een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Gert Jan de Vries
Hij behaalde zijn diploma, maar vindt het belang van diagnostiek overgewaardeerd. Zijn methodiek, Method of Levels, is in Nederland nog niet zo bekend, maar wordt wereldwijd toegepast.
Het is al lang geleden, het programma waarin Youp het had over aandachtsorgels: vrouwen die een onverzadigbare honger naar aandacht hebben. De cabaretier die een afscheidstournee van een paar jaar maakt langs iedere theaterzaal waar hij ooit optrad was zich vermoedelijk even niet bewust van zijn eigen behoefte om gezien te worden…
Ik ben geen vrouw, en ook niet zo’n theatertopper als onze Youp, maar een aandachtsorgel ben ik zeker.
En ik ben beslist niet de enige man, het is de drijfveer van heel veel mannelijke autoriteiten die we in beeld zien of op de radio horen. Denk ook nog even aan de legendarische wethouder Hekking van Koot en Bie (‘Ben ik in beeld?’).
Witte, hoog opgeleide mannen van middelbare leeftijd die compensatie zoeken voor ‘oud zeer’, in de media zijn ze overvloedig aanwezig. Meestal zijn ze zich er niet bewust van, het is vaak irritant en aandoenlijk tegelijk. ‘Ik ben al bijna zestig, maar moet je mij nu toch eens zien…’
‘Jij had ook altijd zoveel bevestiging nodig’ zei mijn moeder onlangs nog tegen me. ‘En hoe denk je dat dat komt?’ wilde ik schreeuwen. Maar therapie helpt, dus ik beet het puntje van mijn tong.
Jaren verstopte ik mijn zucht naar aandacht en (h)erkenning in kritiek op de gang van zaken in mijn vakgebied. Nu ik ouder en wijzer ben staat aandacht voor de inhoud steeds meer voorop. Maar als die dan uitblijft (er is weinig media-interesse voor ‘Gevoelige zielen’) dan doet dat toch pijn.
En natuurlijk verlang ik naar publiek dat komt kijken hoe ik mijn verslaving aan aandacht bespot in het theaterprogramma met mijn zoon Fimme Bakker.
In ‘Ben je bezopen?’ zit bijzondere dynamiek: een vader en zoon die elkaar via het publiek laten weten dat ze zich niet voldoende gezien voelen… Het blijft heel dubbel allemaal, maar we zijn onderweg, ‘in proces’ zogezegd.
p.s. details over boek en voorstelling staan bij agenda.
Bram werd geïnterviewd door Joey van Liempd (voor de kenners onder het podcast label: G¹ve ≠).
Bram Bakker, voormalig toppsychiater, theatermaker, filosoof en kunstliefhebber, maar vooral mens. “Er is geen betere manier om de aard van de ziel van een ..
Voor een gezond en vervuld leven is een goede balans in je leven essentieel. Maar hoe bewaak je die persoonlijke balans?
(ex)Psychiater Bram Bakker gaat in de podcastserie van De Balanskliniek in gesprek met bijzondere en inspirerende gasten om een antwoord te vinden op deze vraag.
Vandaag: Greet Vonk
Samen met haar collega Anja Jongkind werkt Greet aan de bekendheid van Post Traumatic Growth, in podcasts, boeken en trainingen. Tijd voor een gesprek.
Bij de lancering van ‘Gevoelige zielen’ nam Giel Beelen een Kukuru-podcast op… Hopelijk inspireert het iemand.
Bericht van Giel Beelen over deze podcast:
In deze bijzondere aflevering van KUKURU, opgenomen in Theater De Liefde in Haarlem tijdens de boekpresentatie van ‘Gevoelige Zielen’, ging ik in gesprek met Bram Bakker. ‘Gevoelige Zielen’ vormt het slotstuk van een drieluik waarin Bram de pijnlijke gebeurtenissen uit ons verleden die ons handelen beïnvloeden, verkent. Het boek roept zorgprofessionals op om eerst voor zichzelf te zorgen, voordat ze voor anderen zorgen, als cruciale stap in de noodzakelijke transformatie van onze gezondheidszorg.
Tijdens ons gesprek deelde Bram waardevolle inzichten over intuïtie, aandacht en aanwezigheid, zowel in het dagelijks leven als in de opvoeding. Hij benadrukte het belang van écht aanwezig zijn en het intuïtief aanvoelen van de behoeften van kinderen, en hoe dit principe ook in andere levensaspecten toegepast kan worden.
Met de lancering van ‘Gevoelige Zielen’ nodigt Bram ons uit om dieper na te denken over hoe we aandacht geven en ontvangen, en hoe we onze intuïtie kunnen aanscherpen en inzetten voor een rijker en meer verbonden leven.
Luister naar deze verhelderende aflevering voor diepgaande inzichten over intuïtie, aandacht en de presentatie van ‘Gevoelige Zielen’!
De aflevering is ook op video opgenomen. Bekijk ‘m hier.
De kop is eraf: dit weekeinde beginnen Fimme Bakker en ik, zijn vader, met ‘Ben je bezopen?’, een theaterprogramma over verslaving.
Fimme riep onlangs in herinnering dat ik een van mijn favoriete quotes (‘Bij de loodgieter thuis lekt de kraan’) van hem heb. En laat dit cliché nu het vertrekpunt zijn voor mijn bijdrage aan deze bijzondere vader-zoon-onderneming: ik was een deskundige op het terrein van de verslaving, verbeeldde me dat ik daar alles wel zo’n beetje over wist, maar ondertussen moest mijn eigen kind naar een kliniek om van zijn cannabisverslaving af te komen.
De genen van zijn moeder? Da’s onzin, moet ik bekennen. De mateloosheid van zijn vader? Zeker, maar da’s ook weer niet het hele verhaal.
Voor de pauze mag ik, persoonlijk infotainment of zo, en na de pauze volgt Fimme, met autobiografische kleinkunst, of hoe je dat dan weer noemt.
Het raakte me serieus, wat hij daar op het podium aankaartte, over hem, over mij, over ons. We wisten tot gisteravond ook nog niet wat we over elkaar zouden gaan zeggen. Het is ook best eigenaardig, zo’n vader-zoon-proces delen op een podium. Elkaar feedback geven over vroeger, ten overstaan van een zaal mensen.
Best spannend ja, maar dat durven we gek genoeg dan allebei weer wel.
Het wordt zeker wat, dat durf ik na het eerste huiskameroptreden al wel te stellen. De premiere is in januari, en tot die tijd spelen we try-outs, een proces waarvan ik nu al kan zeggen dat het veel brengt, maar ook veel vraagt. De gedaante waarin ik mezelf tegenkwam in Fimmes bijdrage vind ik lastig. Ik was hoe hij het schetst, als vader, maar ben ik dat nog steeds?
Kom vooral kijken als je interesse hebt in een live-demonstratie van ouder-kindthema’s, aan de hand van verslavingsproblematiek…
De komende dagen mogen we liefst vier keer spelen, check hier de speellijst.
Reacties