Het liefst willen we alles begrijpen. Het is een typisch menselijke eigenschap, die ook te maken heeft met nieuwsgierigheid: onderzoeken hoe het zit.
Begrijpen komt van beet-grijpen, wist je dat? Je pakt iets vast, zodat je het van alle kanten kunt bekijken, betasten, enzovoort. Soms lukt dat niet, dan krijg je geen grip (komt ook van grijpen) op iets. Sommige fenomenen zijn ongrijpbaar, denk ik.
Een grote groep mensen hangt het geloof aan dat in principe alles toch verklaarbaar is, dat ieder natuurverschijnsel aan de wetten der logica voldoet. Vooral veel wetenschappers zijn hier nogal fanatiek in: onverklaarbaar bestaat in principe niet, iedere vraag zou met meer en/of beter onderzoek alsnog beantwoord moeten kunnen worden.
Professor Dick Swaab is zo’n iemand: in zijn boek ‘Wij zijn ons brein’ demonstreert hij een grenzeloos optimisme dat iedere vorm van gedrag uiteindelijk is terug te voeren op een proces in de hersenen.
Het zou kunnen, ik weet het niet.
In mijn jonge jaren als arts en onderzoeker hing ik dit geloof ook aan. Als ik eerlijk ben: het was een vorm van indoctrinatie door de imposante professoren waar ik onder diende. Als iets niet wetenschappelijk bewezen was, was het ‘dus’ niet waar, onzin. On-zin: geen betekenis, niets waard.
Hoe ouder ik werd, hoe meer onbegrijpelijke verschijnselen ik ontdekte in mijn werk. Ik herinner me de eerste kennismaking met familieopstellingen: mysterieus, en indrukwekkend, het ging mijn verstand te boven wat er gebeurde. Wetenschappelijk niet verklaarbaar en ‘dus’ niet toegestaan in het aanbod van de psychiater, oordeelde de nascholingscommissie. Wat een gemiste kans!
“Ik ben van mijn geloof gevallen. Wetenschap is mooi, en het beste wat we met ons verstand kunnen doen, maar het is niet heilig.”
De mogelijkheden van de hersenschors, de plek waar de ratio schuilt, worden overschat. Dat geloof ik nu tenminste.
Moet je alles willen begrijpen? Of kun je ook ervaren zonder te denken? Ja toch? Het is heerlijk om niet alles te hoeven begrijpen, om sommige gebeurtenissen ‘gewoon’ een mysterie te laten zijn.
De overschatting van ons brein kan zich ook tegen ons keren, denk ik. Niet-weten heeft toch ook voordelen? Verkennen zonder doel, heerlijk!
Binnenkort ga ik een week aan de slag met trauma, vanuit een totaal ander, niet-wetenschappelijk perspectief. Bij een man die daar totaal anders naar kijkt, op een plek (Terra Nova Center) met een bijzondere energie. Zo voel ik dat.
Onzin?
Mij maakt het niet uit, accepteren dat we niet alles kunnen begrijpen geeft ook rust…
Reacties