Iedere psycholoog of psychiater weet dat het veel uitmaakt hoe oud je bent als je als jongere hulp zoekt vanwege psychische problemen.
Om historische redenen is de jeugdzorg een aantal jaren geleden bij de gemeente beland, terwijl je vanaf 18 jaar voor de wet volwassen bent, en dan gaat declarabele hulpverlening ineens weer via de zorgverzekeringswet.
Of de argumenten achter deze organisatorische ingreep wel of niet terecht waren doet er in het hier en nu weinig toe. Dat er een zeer onwerkzame en soms zelfs gevaarlijke praktijk is ontstaan des te meer. Zo kwam er net voor de Kerst bijvoorbeeld het alarmerende bericht dat de crisisopvang in de jeugdpsychiatrie overbelast is, met alle mogelijke gevolgen voor onder meer suïcidale jongeren.
Iedereen begrijpt dat er geen principieel verschil bestaat tussen de hulp aan een jongere van 17 jaar en tien maanden of een leeftijdgenoot van 18 jaar en drie maanden.
En toch is het in de praktijk een wereld van verschil.
Vorm
Het is het zoveelste voorbeeld van een vorm die de inhoud definieert. En in mijn omgeving merk ik steeds meer dat mensen er in vastlopen, het niet begrijpen en ook niet meer accepteren. Vooral veel ouders zitten met de handen in het haar. Ze maken zich zorgen om hun kind, maar weten vaak simpelweg niet of deze zorg terecht is, of misschien wel overbodig. Een ernstige psychiatrische stoornis of een uiting van puberaal gedrag? Iets voor professionele begeleiding, of domweg een uitdaging in de opvoeding?
In de wet (WGBO) heb je al rechten vanaf 12 jaar, en in de praktijk heb je vanaf 16 jaar evenveel rechten als een volwassene. Maar in de organisatie van de zorg is dat dus allemaal van ondergeschikt belang: wel of geen 18 jaar bepaalt meer dan ons lief is. En met ons bedoel ik alle betrokkenen: de jongere, de mensen daaromheen en ook de professionals.
De praktijk wordt geregeerd door waar de euro’s voor professionele ondersteuning vandaan komen, ongeacht de ernst van de problemen.
Marktwerking
Steeds meer ouders trekken inmiddels liever zelf de portemonnee. Dat is triest voor hen die de euro’s niet hebben, maar begrijpelijk als je het je kan veroorloven en daarmee tenminste van enige onzekerheid (en maanden wachtlijst) kunt worden verlost.
Het zou nog veel mooier zijn als je de factuur van een bekwame hulpverlener (dus voorzien van alle vereiste certificeringen) achteraf in zou kunnen dienen. Of dat bij de gemeente of een verzekeraar is zou dan geen verschil moeten maken. Krijg je ook direct echte marktwerking, omdat mensen dan kunnen kiezen. Snel en goed zijn niet hetzelfde, en zo ontstaat er vanzelf onderscheid op de inhoud.
Iedereen begrijpt ook dat niet alle advocaten dezelfde waarde hebben, en dat verschillen in uurtarief daar verband mee houden. Zou het niet mooi zijn als we de jeugdzorg ook op deze manier inrichten? Alleen de discussie erover is al een mogelijke kwaliteitsimpuls…
Deze column werd oorspronkelijk gepubliceerd op Meer over Medisch.
Reacties