Er stond een groot stuk in de krant over een tirannieke baas. De man is bekend, zijn bedrijf ook. Maar daar ging het de schrijfster niet om.
Ze was ook medeplichtig op een bepaalde manier, biechtte ze op: als een van de belangrijkste werknemers had ze het wangedrag van de kerel jarenlang vergoelijkt en soms expliciet verdedigd. Dat maakte het stuk nog indrukwekkender: als ze zichzelf enkel als slachtoffer had geprofileerd was dat de geloofwaardigheid niet ten goede gekomen. Ze had tenslotte wel jarenlang een leidinggevende positie bekleed
Ik merkte bij mezelf dat ik direct vanaf het moment dat ik begon te lezen verwachtte dat de baas ook over seksuele grenzen was gegaan. Ik was bijna verbaasd dat het daaraan nog ontbrak. Tegelijkertijd maakte de auteur heel goed duidelijk hoeveel parallellen er waren met de #metoo-affaire, en hoeveel de media-aandacht daarvoor de herinneringen aan haar werk in dat bedrijf had getriggerd.
“Veel mannen die zich bezondigen aan grensoverschrijdend gedrag hebben ook een zekere aantrekkingskracht.”
Over de baas kunnen we kort zijn: net zo’n type als de filmproducent Harvey Weinstein. Charismatisch, succesvol en beroemd in een culturele wereld die veel jonge mensen aantrekt, en iemand die een carrière kan maken en breken.
En nu de mensen die onder hem dienden.
Misschien is je eerste gedachte dat je gek bent als je in zo’n bedrijf wilt werken. Zijn reputatie was vrij algemeen bekend. Maar zo werkt het niet. Veel mannen die zich bezondigen aan grensoverschrijdend gedrag hebben ook een zekere aantrekkingskracht. Vooral mensen met een meestal onbewust verlangen naar een sterke man, een vaderfiguur, laten zich misbruiken, denk ik. Het is niet te bewijzen, en ook zeker niet bedoeld als aantijging aan hen (of excuus voor het wangedrag van de baas), maar ik geloof oprecht dat mensen met een belast verleden vaker onder zo’n bullebak dienen dan zelfverzekerde mensen die op hun werk tegen betaling ‘hun ding komen doen’ en verder niets.
Het grensoverschrijdende gedrag van een baas raakt aan het oude zeer van veel mensen die voor hem werken. Angstige en al lang bestaande gedachten over zichzelf, die aan de buitenkant meestal niet waarneembaar zijn worden aangezet in zo’n onveilige werkrelatie. ‘Ben ik wel goed genoeg?’, ‘Voor wie doe ik er echt toe?’ of ‘Mag ik er zijn?’
In een veilige en gelijkwaardige relatie spelen deze overtuigingen niet. Maar de mensen met oud zeer twijfelen gemakkelijker aan zichzelf dan aan de (werk)relatie. ‘Wat doe ik verkeerd als mijn baas zo boos wordt?’ of ‘Ik zal het er wel naar hebben gemaakt dat hij me uitscheldt’. Zo wordt het verstandige besluit om te vertrekken wel lastig. En blijf je over je eigen grenzen heen gaan vanuit het verlangen dat die baas je op een bepaald moment toch zal zien.
Mensen die uiteindelijk bij het bedrijf vertrokken (of werden ontslagen) hadden daarna psychische problemen valt te lezen in het essay. Dat is weinig verbazingwekkend als je op je werkplek pijnlijke situaties uit je jonge leven hebt herbeleefd. ‘Daddy-issues’, wordt het in populair jargon wel genoemd. Uiteraard spelen ze ook vaak in liefdesrelaties.
De uitdaging is om te leren zien dat een onveilige werksituatie en een verhaal van vroeger niet vanzelfsprekend met elkaar verbonden zijn.
Ga er maar aanstaan…
Reacties