Jaren geleden deed ik met een groep van acht psychiaters een training in familieopstellingen.
Ik begreep weinig van wat er gebeurde, maar de opstellingen die we deden maakten zonder uitzondering uiteenlopende emoties los bij de deelnemers.
Niet lang daarna oordeelde een gepensioneerde professor dat familieopstellingen niet thuishoorden in het arsenaal van de psychiater. De man had het erebaantje van voorzitter accreditatiecommissie gekregen. Door zijn vonnis raakte de training haar accreditatie kwijt, en de psychiaters een mogelijkheid zich te verbreden en te verdiepen in hun beroepsbeoefening binnen erkende kaders.
Deze anekdote is tekenend voor de steeds grotere kloof tussen het aanbod van de reguliere psychiatrie en de behoeften van mensen met vragen rond hun psychische welbevinden. Een familieopstelling maakt per definitie iets los, durf ik te zeggen. In een ontluisterende documentaire over Emile Ratelband was de climax dat de zelfverklaarde goeroe het maken van een opstelling domweg niet trok, en de opstelling letterlijk omverwierp. Ontkenning wie je bent in optima forma…
“Ik denk dat het voelen belangrijker is dan het weten.”
Zoals de bekendste expert van Nederland, Els van Steijn, opmerkte in een prachtige podcast met Giel Beelen: je moet accepteren dat er bij een opstelling dingen gebeuren die niet rationeel te verklaren zijn. Het gaat er bij een familieopstelling om dat je je plek in het systeem leert zien, en ervaren… Dat je die volledig accepteert, en dat je van daaruit onderscheid leert maken tussen dat wat bij jou hoort en dat wat van een ander is.
Ik denk dat het voelen belangrijker is dan het weten. Er is veel te lezen en te beluisteren over opstellingen, maar de kennis die je daarmee opdoet belandt in je hoofd, de ervaring die onmisbaar is om verder te komen in je ontwikkeling gaat ergens in je lichaam zitten. Voelen doe je niet met je hoofd.
De hersenwetenschappers hangen het geloof aan dat uiteindelijk alles rationeel verklaarbaar is. Ze voeren een achterhoedegevecht durf ik inmiddels te beweren. Waarom zijn er zoveel gelovige mensen in de wereld, waarom is er zoveel irrationeel gedrag, hoe onverklaarbaar is de aantrekkingskracht tussen geliefden? Als acupunctuur kwakzalverij is, waarom zijn er dan al duizenden jaren mensen die er profijt van hebben? Ook de vereniging tegen kwakzalverij zal op een dag niet meer bestaan.
Onlangs was ik op de uitvaart van mijn lievelingsoom. Al mijn neven en nichten van moeders kant waren er, mijn moeder was er als enige nog levende uit de generatie boven ons. Ik was dankbaar dat zij en mijn vader daar waren, en dat ook mijn kinderen er waren. En ik voelde me onderdeel van een familiesysteem, alsof ik in een opstelling was beland. Woorden geven aan wat er met me gebeurde is lastig, maar het was goed, omdat ik me op mijn plek voelde.
Niemand is mens in zijn eentje, we zijn onderdeel van een geschiedenis die lang voor onze geboorte begon en (hopelijk) nog heel lang na ons sterven zal voortduren. Doen alsof je mensen kunt losknippen van die historie, hun context negeren, kan misschien als je een gebroken been moet repareren, maar als het om ons welbevinden op alle niveaus gaat (fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel) heb je meer te ontdekken en ervaren buiten de neurobiologie dan binnen dat benauwende en beperkende kader.
Reacties