We gingen naar München vanwege een marathon, mijn vriend Stan Put en ik. Met liefst drie dagen die we vrij konden besteden. Stan ontdekte dat het concentratiekamp Dachau maar twintig kilometer van het centrum van de Beierse hoofdstad ligt.

En dus gingen we de dag voor de marathon op onze huurfietsen eens onderzoeken wat daar nog te zien is. We hadden geen flauw idee, van enige voorbereiding was geen sprake.

Op de fiets kraamden we nog stoere praatjes uit. En flauwe, foute grappen: naar Dachau ga je beter niet met de trein. Ik schaam me er nu voor, maar: dat was voordat we er aankwamen. Een paar uur later was het anders, ik zal het niet meer durven zeggen.

Van Dachau krijg je koude rillingen.

Misschien denk je dat de marathon van München lopen indrukwekkend is? Kan zijn, maar het stelt niets voor in vergelijking met een bezoek aan dat verschrikkelijke kamp.

Het is een pakkende bestseller-titel, De meeste mensen deugen, maar in een kamp als Dachau kun je niet anders dan daaraan twijfelen. Het schokkendst vond ik de weldoordachte opzet die achter alles daar schuilging. Onder leiding van Himmler, een minstens zo zieke geest als Hitler, werd in Dachau vanaf 1933 geëxperimenteerd met zo’n beetje alle gruwelijke handelingen die later in andere kampen zijn toegepast.

Dachau was geen vernietigingskamp, maar een plek waar de Nazi’s mensen met hen onwelgevallige denkbeelden opsloten. Niet specifiek Joodse mensen, maar geestelijken, homoseksuele mensen, journalisten, enzovoort.

Er werd een gaskamer gebouwd, als een soort testlocatie. Er stierven in de twaalf jaar dat het kamp Dachau bestond ruim 40.000 mensen. Toen de Amerikanen de gevangenen in 1945 bevrijden zaten er ruim 30.000 mensen opgesloten, waar er ‘formeel’ veel minder dan 10.000 zouden passen (wat is dit al walgelijk om zo op te schrijven…)

We liepen er een paar uur rond, steeds stiller.

In de gaskamer werd ik letterlijk misselijk, terwijl een tourist naast me opgewonden foto’s stond te maken. Ik kon het niet geloven, en vluchtte naar buiten. Ik keek naar de schoorsteen van het crematorium en dacht zelfs even de geur van verbrand vlees waar te nemen.

Weet je wat ook zo eng is? Het gevoel dat het gisteren is gebeurd. Dat het niet zo ver weg is als je fantaseert. Dat ‘al’ 80 jaar geleden niets voorstelt in de wereldgeschiedenis… Natuurlijk mag het nooit meer gebeuren. Maar die uitdrukking is een beetje sleets geraakt. En in Dachau voel je dat het ook in onze moderne, beschaafde, Westerse wereld zomaar opnieuw kan gebeuren, dat de ene bevolkingsgroep een andere gaat afslachten.

Het was een enge, benauwende ervaring. Ik voelde een dreiging, die daar op dat moment niet letterlijk was.

Na ons bezoek reden we naar het centrum van het stadje Dachau. Prachtig daar. Er was een bruiloft gaande, we waren ineens in een idyllische omgeving, twee kilometer van de historische gruwelplek. De meeste mensen leken hier ook wel weer te deugen. Dat wil ik natuurlijk ook graag geloven, maar ik ben toch even flink gewaarschuwd.

En dus raad ik iedereen de trip naar Dachau aan, zodat we waakzaam blijven…

 

Blijf-Beter!Welkomsgeschenk

Meld je vandaag nog aan voor Bram's maandelijkse nieuwsbrief en ontvang zijn boek Blijf Beter! (in pdf).

Mis 'm niet!