Veel mensen die uiteindelijk in een burn-out zijn beland waren ‘workaholics’, ook (en misschien wel vooral) omdat het hen niet lukte om niets te doen
Omdat het maar niet lukt om tot een sluitende definitie van het containerbegrip ‘burn-out’ te komen is het zinvol om te blijven nadenken vanuit welk perspectief de problematiek het beste benaderd kan worden.
Want de impact is enorm, in alle opzichten, en het probleem lijkt eerder te groeien dan te krimpen.
Vanuit het oogpunt van de verslavingszorg, weinig geassocieerd met burn-out, valt er bijvoorbeeld ook wel wat zinnigs over burn-out op te merken.
Het gemeenschappelijke kenmerk van iedere verslaving is het onvermogen van de mensen die er aan lijden om tijdig op de rem te trappen. Gedoseerd, verantwoord gebruik van drank of drugs is de verslaafde niet gegeven. ‘Eentje is te veel, en duizend is te weinig’, zegt men bij de Anonieme Alcoholisten treffend.
“En mateloosheid is een kenmerk van iedere vorm van verslaving.”
In toenemende mate erkennen de deskundigen dat gedragsverslavingen in ernst vaak niet onder doen voor die aan middelen (drank of drugs). Bekende gedragsverslavingen zijn gokken en porno, maar ook gamen, vreetbuien en het gebruik van de mobiele telefoon kunnen ontaarden in een verslaving. Gedrag dat meestal wordt ingezet om emoties te beteugelen, maar waar geen gezonde rem op zit, is potentieel gevaarlijk. En mateloosheid is een kenmerk van iedere vorm van verslaving, of het nu om middelen of gedragingen gaat.
Het onvermogen om niets te doen
Veel mensen die uiteindelijk in een burn-out zijn beland waren ‘workaholics’, ook (en misschien wel vooral) omdat het hen niet lukte om niets te doen. Het onvermogen om even helemaal niets te doen is kenmerkend voor veel hedendaagse jongeren, en niet toevallig zijn in die leeftijdscategorie de percentages waarin burn-out voorkomt het hoogst.
Mensen die in een burn-out belanden kun je zien als mensen die verslaafd zijn aan actie, aan altijd bezig zijn. En die dus tegelijkertijd ook niet in staat zijn om totaal te ontspannen, in volledige rust te geraken, helemaal tot stilstand te komen, enzovoorts. Na korte of langere tijd leidt deze disbalans onvermijdelijk tot problemen, die veel weg hebben van ‘cold turkey’ afkicken: ineens valt de bodem onder het functioneren weg, het middel ontbreekt, of heeft geen effect meer. En het systeem dwingt je tot rust.
Zoals een alcoholist moet leren om te functioneren zonder alcohol, zo moet iemand met burn-outklachten leren om zonder stress te functioneren. Ontspannen en op basis van het eigen gevoel, niet onder invloed van een middel of bepaald gedrag.
Bij een drankprobleem kun je als behandeldoel kiezen voor totale abstinentie: geen druppel meer en ook geen andere middelen. Behandeling van eet- en seksverslaving is vaak lastiger, omdat die nullijn niet haalbaar is. In dit geval moet de verslaafde leren om ‘gezond’ te gebruiken, met mate dus.
Het is geen optie dat de mensen die uitvallen met een burn-out langdurig helemaal niets meer moeten doen. Maar leren doseren, op geleide van het eigen gevoel, is wel iets waarbij professionele ondersteuning zinvol kan zijn. Moeilijk genoeg ook, want net als bij andere verslavingen zien we veel mensen na korte of langere tijd terugvallen…
Lees de originele column en reacties op Joop.nl
Reacties