We hebben er met z’n allen de mond van vol: veiligheid. Er is veiligheid op straat nodig, een veilig werkklimaat en natuurlijk ook een veilig thuis voor iedereen. Het is politiek correct om er op te wijzen hoe belangrijk het is, maar vaak is dat holle retoriek…
In het therapeutische werk is ‘het creëren van een veilige setting’ een hoofdtaak van de therapeut. En daar wordt het ingewikkeld voor me.
In mijn eigen leven was er veel sprake van onveiligheid. Ik werd niet met de dood bedreigd, en fysiek wist ik me meestal goed staande te houden, mede door (te) fanatiek te duursporten. Maar veilig voelde ik me zelden. Kun je dan eigenlijk wel zorgen dat een ander zich veilig voelt bij jou?
Geef me eens de feitelijke, rationele argumenten die zouden kunnen verklaren dat jij je onveilig voelt’ zou een cognitieve gedragstherapeut kunnen vragen. En ik zou met mijn mond vol tanden staan. Rationeel weet ik heus wel dat ik me niet onveilig hoef te voelen, maar de realiteit is…
Veiligheid is een gevoel, dat in ons allen verborgen ligt, maar dat velen door oud zeer niet of nauwelijks kennen. Maar hoe beschadigd je ook bent: iedereen herkent het gevoel van veiligheid zodra het er is.
Het is een groot geschenk als therapie helpt het veilig voelen in jezelf te ontdekken.
Toch is het een enorme misvatting dat zorgprofessionals kunnen garanderen dat hun cliënt of patiënt zich veilig zal voelen. De randvoorwaarden kunnen we scheppen, bijvoorbeeld met het beroepsgeheim. Maar als therapeut heb je een veilig gevoel bij de ander niet in de hand. Vind eerst de veiligheid in jezelf maar eens…
Dat stuk hebben wij hulpverleners maar al te vaak overgeslagen. Onze eigen onveiligheid zit verborgen achter professionele distantie. Schijnveiligheid is dat.
Hoe kom ik op bovenstaande overwegingen? Onlangs had ik contact met iemand die publiekelijk keihard is afgeserveerd vanwege vermeend grensoverschrijdend gedrag. Ik begreep wat dat met deze persoon had gedaan, en ook dat de eigen onveiligheid in de hele kwestie een grote rol speelde. Ik hield een gloedvol betoog waarom ik veilige hulp zou kunnen bieden. En ik geloofde dat ook echt. Maar het contact viel snel stil aan de andere kant van de lijn. Waarom? Het ontbrak aan een veilig gevoel daar…
En dat laat zich niet dwingen, bedacht ik me achteraf. Ik had ook wel wat minder mijn best mogen doen het vertrouwen te winnen, typisch gevalletje tegenoverdracht.
Onze klanten hoeven ons niet te vertrouwen, en om talloze al dan niet bewuste redenen kunnen ze zich onveilig blijven voelen. Een therapeut of coach kan dat niet geforceerd veranderen. En al helemaal niet omdat daar een eigen verlangen ligt…
Wij kunnen ieder mens dat onze hulp inroept slechts toewensen dat zij of hij veiligheid in het contact met ons mag ervaren. Als dat niet lukt, om welke reden dan ook, hebben we dat te verduren. Juist vanuit de eigen ervaringen met onveiligheid zou dat moeten kunnen lukken. Als we tenminste ook aan onszelf blijven werken…
in plaats van veiligheid gebruik ik tegenwoordig liever het woord comfortabel, hoewel dat ook weer op vele verschillende manier ervaren wordt denk ik. Maar zo herkenbaar in therapie setting en gevoelens veiligheid en onveiligheid of comfortabel en oncomfortabel. Ik spreek dan als client zijnde. En wat maakt dat nou het verschil. Voor mij is dat meestal bij behandelaars die niet zoveel doen. Primair luisteren en mij de ruimte geven om het op mijn eigen manier te doen, en af en toe een vraag stellen, en dan ja het gevoel van veilig/comfortabel zit voor mij dan vaak in, dat ik het gevoel heb, dat ze me begrijpen. Niet perse de ervaring zelf, maar meer het proces en waar je doorheen gaat. Dat ze meer op zijn engels “spaceholder” zijn, dat een ruimte/tijd en randvoorwaarden creeen waarbij je dieper in je eigen shit/misere of wat dan ook kunt duiken en tegelijkertijd dat het ok is zoals het is. De ervaringen die je deelt beschrijft. Vaak zijn het pijnijke dingen en best vaak dingen waarvan je dan zelf rationeel weet dat is niet heel slim, maar toch doe je het. Dat dat gewoon mag zijn zoals het is, zonder oordeel en vooral ook zonder dat de behandelaar bezig is met helpen oplossen of proberen te veranderen, goede adviezen. Want meestal weet je dat rationeel zelf ook wel maar toch doe je het niet. Vaak geeft dat een gevoel van onveiligheid, mij in ieder geval. Vooral verschil tussen rationeel weten en gevoelsmatig ervaren. Ik ben inmiddels zover als ik met een behandelaar die connectie niet voel en meestal weet ik dat al na de eerste keer, maar voor de zekerheid nog maar een paar extra. Maar als die connectie er niet is, geef ik dit aan en zoek ik door naar een ander. Als de klik, connectie verbinding er niet is, is mijn ervaring inmiddels is het een verspilling van iedereens tijd, energie en geld. Wat vaak ook helpt is als je het gevoel hebt dat er een persoon tegenover zit, waar je vooral in eerste instantie normaal contact mee kunt maken net als ieder ander en niet iemand die achter een goedbedoelde muur van professionele distantie zit.