Schijtluis

Hoe invaliderend angstenklachten kunnen zijn.

Het is een interessant gegeven: onder podiumartiesten tref je meer mensen met een angststoornis dan onder vergelijkbare mensen die niet op een podium staan. In het Leids Universitair Medisch Centrum heeft mijn collega Esther van Fenema een muziekpoli, waar deze mensen zich kunnen laten behandelen.

Van Fenema, die naast haar opleiding tot medisch specialist tevens een opleiding op het conservatorium afrondde, weet ook niet precies hoe het komt dat onder podiumartiesten zoveel podiumvrees voorkomt:

“Om te beginnen moet je een goede diagnose stellen, want niet iedereen met podiumvrees mankeert hetzelfde. En vervolgens probeer je de psychische stoornis die je hebt vastgesteld zo goed mogelijk te behandelen.”

Dat podiumvrees dramatische vormen aan kan nemen valt te lezen in ‘Schijtluis’, het egodocument van cabaretier Marjolijn van Kooten over haar angststoornis. Ze beperkte zich niet tot haar eigen verhaal, maar tekende ook de verhalen op van bekende angsthazen als René van der Gijp, Sylvia Witteman en Ingmar Heytze. In het boek lees je het gelijk van psychiater Van Fenema: de angstklachten verschillen per persoon, hoewel er natuurlijk ook belangrijke overeenkomsten zijn.

De belangrijkste is misschien wel de verlegenheid die het hebben van een angststoornis met zich meebrengt. “Van buiten zie je er normaal uit, maar van binnen voel je je gestoord.”

Er is de afgelopen tijd veel aandacht geweest voor mensen die een psychische stoornis hebben. Jong en oud, links en rechts, iedereen is het er over eens dat het stigma op dit soort kwalen zou moeten verdwijnen. Daarvoor komen ze ook teveel voor, en is hun invloed op het reilen en zeilen van onze samenleving te groot. Achter de vage term ‘burn-out’ gaan vaak depressies en angststoornissen schuil, maar nog altijd durven veel mensen het niet hardop uit te spreken wat ze mankeert.

Een op de vijf Nederlanders heeft een angststoornis, en dat is een flinke doelgroep voor een cabaretier die nog aan het begin van haar carrière staat. Maar met haar boek en programma draagt ze wel een belangrijk steentje bij aan de nog immer hoognodige emancipatie van psychisch leed. Als je zoals zij niet mee durft te spelen in de staatsloterij, omdat je hebt gelezen dat je in Den Haag je prijs moet komen ophalen als je wint, en dat durf je niet, dan heb je wel een kronkel in je hoofd, toch? Aan de ene kant kun je daar smakelijk om lachen, maar als je tot je door laat dringen hoe invaliderend angstklachten dus kunnen zijn…

Ik ben bang dat er nog heel veel boeken als “Schijtluis” geschreven moeten worden, en op podia moeten nog heel veel mensen gaan vertellen hoe eng ze dat eigenlijk vinden. Tot het moment dat wij dat allemaal volstrekt begrijpelijk en normaal vinden. Dat zal helaas nog wel even gaan duren, maar niet getreurd: moedig voorwaarts!

Lees de column (en reacties) op Joop.